Ахәыҷы аҭҳарцәҳәа ацәа даалҵын, дҩагылт. Еимгеимцарак иалыршаны деиҵақыџьқыџьуа ихы инаркны ишьапаҟынӡа ахьҭа ҩаилсит. Иҽааирххеит. Ицәеижь, иҟәартәрақәа, имахәарқәа, ишьахәарқәа ахәшеиҧш иӡыҭны аҧхарра нрыбжьалеит. Аха уеизгьы ахәыҷы ахьҭа нагӡаҵәҟьаны изилымцеит. Насоуп, уи даназхәыц иахантәарак ахьҭа дшакәаз мацара ширшаз, дахьышьҭазгьы цқьа изивамыџьгәаз ихыза кәамҟьа хәыҷы иавҵышәшәаны иҵааршәха иуаҭәа хәыҷқәа шыҭнарҧсаауаз аҧша. Усҟан ахәыҷы дҳәаҵәыҳәаҵәуан, ицәеижь ауразароу ахьҭа аныруан. Иацы иааигаз афархь лабыҵәқәагьы амца ишнақәиҵаз инақәыццышә ицеит. Аҩны ҧхаррак ҳәа аарзыҩнамҵеит…

Адунеи иақәлахо ҳәа аӡәгьы дыҟаӡам. Ауаҩы мышкы зны идунеи иԥсахуеит усгьы. Убас еиԥш иҟоуп ауаҩытәыҩса иԥсабара. Ихадароу зыдунеи сыԥсахыз ижәлар ргәаҵаҿы иаанижьыз иԥхарреи иуаҩреи, иус лашақәеи иџьабааи роуп.

Амш кыдҵәон. Иааихыккеит. Ақалақь-Фырхаҵа Гәдоуҭа агәҭаҿы хәыҷи-дуи еизон. Р. Дасаниа ихьӡ зху акультуратә Хан афырхаҵаратә ашәақәа ҩныҩуан. Лаҵарамза 14, 1945 шықәсазы Ешыра ақыҭан диит. Иҧсы ҭаны дыҟазҭгьы, 78 шықәса ихыҵуан. Убри инамаданы, Гәдоуҭа араион иқәынхози, ауаажәларратә,  апатриоттә хеилакқәа злахәыз аиҧылара мҩаҧган.

Аџьынџьтәылатә еибашьра Ду еилгеи­жьҭеи 78 шықәса аҵра амшныҳәа мышқәак шагыз ақалақь аҟны дсықәшәеит саншьцәа ирыжәлантәу, сқыҭа гәакьа Ҭхьына иизиааӡаз, ҳарҭ Паз ҳәа заҳҳәо Иура Бигәаа. Акыр ҳаицәажәон, иаҳгәалашәаз рацәоуп. Ҳаицәажәараан ҳазааҭгылеит Аџьынџьтәылатә еибашьра Ду амш ныҳәа шааигәахо атәы. Уи дазааҭгыло Паз ицәыригеит аибашьра Ду аан иҭахаз ианшьа иӡбахә. «Сан рыцҳа лыла ҭраа есымша лашьазаҵә имҩахь дыҧшын, агәырҩа дафахьан», – иҳәеит илаҕырӡ нхаҟәҟәалан.

1945 шықәса лаҵарамза 9 азы асовет жәлар иргаз Аиааира егьа шәышықәса царгьы ахааназ ауаҩытәҩса ихамышҭуа, аҭоурых ианылаз хҭысуп.

Ари Аиааира агара 30 миллион ҩык иреиҳауп зыҧсы ақәызҵаз. Гәдоуҭа араион аҟынтә 6913-ҩык алахәын. Изымхынҳәӡеит 2365-ҩык. Урҭ рахьтә 1560-ҩык аҧсуаауп. Иҟоуп аҭаацәарақәа: фҩык, хәҩык, ҧшьҩык, хҩык, ҩыџьа ахьҭахақәаз. Имаҷӡам зынӡа ашәқәа ахьакыз.