Инапқәа ахәшырб иаганы, ԥыҭраамҭак аус шиухьо убаратәы иҟоуп. Ҳанааҩнала, ихы дааҩахан аԥсшәа иҳәеит аҟароуп, нас ҩаԥхьа иус дазыхынҳәит. Убри аан, аҩнаҭа аԥшәма, Аслан Лакоба, ари Данил иоуп ҳәа ҳиабаиардырит.
Данил Ченчиа 17 шықәса ихыҵуеит. Ажәеизатәи акласс ахь диасит. Калдахәара аинтернат аҿы аҵара иҵоит. Блабырхәантә есыҽны даауеит Гәдоуҭаҟа, аҟазарҭаҿы аус иуеит.
Ашьыжь асааҭ 9 рзы аҟазарҭаҿы дыҟоуп, хәба рзы иусура хиркәшоит.
«Аԥхьа санааи, срыхәаԥшуан, аус шыруаз гәасҭон. Нас снапала салагеит аҟаҵара. Аинтерес скит, саналага, исгәаԥхеит. Аформа анбалак, ақьаад џьаџьала исрыцқьоит. Иашаӡа иҟасҵоит, имџьаџьахаразы», - еиҭеиҳәоит Данил ибжьы ныҵакны. Аслан Лакоба, Данил дибеит напхгара зиҭо аҟазаратә школ аҿы. Аҟаза, аҷкәын илаз абаҩхатәра гәаҭаны акыцлых аҟаҵара аус дадиԥхьалеит. «Иԥсҭазарааҿы ихы ззиклакгьы, мааҭк злихша аус атәы уажәнатә идыруеит»,– иҳәоит Аслан.
«Аҟазара злоу ахәыҷқәа рацәоуп.Урҭ ирҭаху рыҭатәуп. Ҳашкол аҿы аҭагылазаашьа маншәалаӡам, ахыбра еиҭашьақәыргылатәуп. Саргьы схәыҷны абас аҟазара сҽазыскит. Арҵаҩцәа дуқәа ҳаман. Урҭ ирҿаҳҵааз ахәыҷқәа ираҳҭароуп.Убри ауп иаҳҭаху. Иаҳцәымӡроуп ҳҟазара» - дыгәжәажәоит Аслан.
Иахьазы аҟазаратә школ ахь 70-80-ҩык рҟынӡа ахәыҷқәа ныҟәоит. Сынтәа Аслан иҵаҩцәа ҩыџьа ҭалеит Иреиҳау аҵараиурҭа аҟазаратә факультет. Дара ԥышәарада ирыдыркылеит. Урҭ рықәҿиарақәа дрылагәырӷьоит Аслан. Иааиуа аҵарашықәс ҿыц аан, ашкол аҿы иааиртыр иҭахуп напыла анышәаԥшь аус ахьадуулаша аҭыԥ. Егьырҭ амаҭәарқәа - аҿыхынҵа, аграфика еиԥш иҟоу уаҟа иахысуеит ԥынгылада.
Аслан ашкол аҿы иусуреи иҩны иаартны имоу иҟазарҭа аҿы иусуреи еилеигӡоит. Иара иҩыза Роман диваргылан иҟарҵоит анышәаԥшь иалхны асувенирқәа, ҳтәыла иаҭаауа аԥсшьаҩцәа, гәаларшәагас Аԥснынтә ирго. Амаҭәарқәа иҵаӷоу анышәаԥшь иалырхуеит, агипс иалху аформақәа ирҭаҭәаны. Аслан ихаҭа дсахьаҭыхҩуп, анышәаԥшь ҟьата аус адулашьа иирҵеит Роман, ихала дзызнеизгьы ыҟоуп.
«Аригьы ҟазароуп. Аусумҭа ҟауҵаанӡа асахьа ҭыхтәуп. Ари асезон иадҳәалоуп, чахәк аласырҳарц ҳаҿуп. Ак сҭиуеит, егьы аӡәы ҳамҭас исҭоит», - еиҭеиҳәоит Аслан. Аҟазарҭаҿы иҟарҵоит аирыӡқәа, асаанқәа, акаҳуа ршыгақәа, аҵәҵақәа уҳәа ачысмаҭәарацәа. Дара зегьы ҳтәылаҿы ишыҟаҵоу зыршаҳаҭуа аҩырақәа рнуп. Урҭ, агипс иалху аформақәа рҿы ианиҵоит Роман Аҩӡба. Ҳнеира аамҭазы аформақәа рҿы ашәра иаҿын анышәаԥшь. Хазы игылан анышьаԥшь ҵаӷа зҭаз чанак. Аслан уаантә аилаӡҩа ҭыганы формақәак ирҭеиҭәон, егьырҭ рҟынтә иаарҳәны икаиҭәон ачан ахь. Азныказы иҟоу аилкаара цәгьоуп, аха нас иара ахы инаркны аҵыхәанӡа анышәаԥшьлых зхысуа апроцесс ҳаилиркааит.
Аусумҭақәа злырхуа анышәаԥшь ҭыԥантәиуп, Отҳарантәи иааргоит. Ианааргалак идырԥсаауеит ҩымш. Анаҩс идраӡоит, акыр игәӡоу алыхәҭа икылырхуеит. Анышәаԥшь иаламзароуп бабыцк иаҟароу ахаҳә. Иаҭаху ажәпара ааҟаҵаны резинала еидҳәалоу, ҩ-хәҭакны иҟоу аформақәа рҭаҭәара иалагоит. Аусумҭа аҿыгҳара аиуеит акырынтә еиҭаҟаҵатәу аус иабзоураны. Аформа анышәаԥшь ала идырҭәуеит, ацәаакыра зегьы агипс иалабоит. Ашәыр аныҟало еиԥш, ишахәҭоу ианшәлак, аформаҿы иаанхаз анышәаԥшь ацәынха карҭәоит, нас ҩаԥхьа идырҭәуеит. Убас хәынтә раҟара, аусумҭа иаҭаху аҿыгҳара аиуаанӡа. Анышәаԥшь аформа иманшәалан иадшәоит. Нас, ақьаад џьаџьала иариашаны ирӡуеит, сааҭки бжаки, зқьы градус аԥхарра змоу апечкаҿы. Агипс ахаҭа акәзар, еиҭа анышәаԥшь аҭаҭәара уалагаанӡа ирбатәуп. Иалоу ацәаакыра зегьы алхтәуп. Формақәак амра ицәын, егьырҭ апечка иҭагылан ибарцаз.
«Ари иҟьашьу усуп, зегьы рҽазыркыр рҭахӡам. Аусумҭа ануцәуа уҿы ареспиратор амазароуп, асаба ухәлачыр алшоит», - еиҭеиҳәоит Аслан дызҿу аус иацу акәамаҵамарақәа ртәы. Аус иацу аџьабаа адагьы, апечкаҿы иԥҽуа рацәоуп. Убри аан, Аслан иажәақәа рыла, иаалыҵ рҭиуеит иара иҿы излаархәо ахә аҟара ацҵаны. Уи игәы инархьуеит. Иҭахуп иусумҭақәа ахьӡыриго ихатә ҭыԥ имазарц.
Аиҩызцәа аԥхын заҵәык ауп аус аныруа. Аҟазарҭа аамҭала аказармаҿы еиҿкааны ирымоуп. Аӡын ара аусура маншәалаӡам, ихьҭоуп.
«Шаҟаҩы ыҟоу жәдыруама иаазхәар зҭаху, аха иҳалшаӡом зегьы рзы аҟаҵара. Арахә сымоуп, ажь сымоуп, урҭ зегьы анапы рҭахуп», - иҳәоит аҟаза. Иара ҳнеира амш аҽны шьыжьнаҵы ажь ихәышәтәуан.
Аслан аҳаԥшьақәагьы рыҟаҵара иҽазишәеит. Аха уи даара иуадаҩуп иҳәоит иара. Зны изаҿарҵеит, аха изынамыгӡеит, иԥҽит. «Аҳаԥшьа ҟауҵозар, ҩба урылагароуп. Акы иамур егьы еиқәхартә еиԥш», иҳәоит уи. Иара амҿы иалхны аҩнымаҭәахә аҟаҵарагьы иҽазԥишәоит. «Иҟасҵандаз ҳәа агәаҳәара Анцәа исиҭоит, саргьы сналагоит. Ари ҳмилаҭ иатәуп, аҿиара амазароуп. Азҿлымҳара аҭатәуп, еиҳаны ауаа рҽазыркырцаз», - иҳәоит Аслан.
Агипс иалху аформақәа шьҭа 15 шықәса рхыҵуеит. Урҭ ирну агравировка Роман Аҩӡба инапала иҭихит. Аханатә анышәаԥшь иалхны асувенирқәа рыҟаҵара аус аԥшьыргеит иҩыза Сергеи Арҷелиеи иареи. Дара ашкол аҿы аҵара еицырҵон.
«Џьаргьы аус ҳауӡомызт, аха аҭаацәа ныҟәгатәын. Сергеи идызгалеит акерамика иалхны аусумҭақәа рыҟаҵара. Иара аус дацәаашьаӡомызт. Гагра, Пицунда, Аҟәа иааҟаҳҵоз иманы дцон аҭира ҳәа. Ҳманшәалахеит. Ибзианы ицон ҳус», – игәалаиршәоит Роман.
Иара Сергеии даныԥсы ашьҭахь акыраамҭа ида аусура игәы изақәкуамызт. «Иеиԥш аҩыза уаҳа дысмоур ҟалап, аиашьа иеԥш дсывагылан», - иҳәоит илаӷырӡқәа изнымкылауа.
Иахьа Роман дивагылоуп Аслан Лакоба. Зны Сергеи иареи злагаз аус иацҵоуп. Араҟа дыҟоуп рҵаҩы Данилгьы. Иара илақәа шыуашәшәыроугьы, дызҿу аус аанижьырцгьы игәы иҭам. Данил ашкол дшаалгалак Аҟәатәи асахьаҭыхратә ҵараиурҭа дҭаларц иҭахуп. Абасала, ари аус маҷ еихаҳауа иааргоит уи бзиа избаз ауаа, дара-дара амаӡақәа еибыҳәауа.
Альбина Жьиба